CSIR NET आणि UGC NET परीक्षेतील फरक

CSIR NET आणि UGC NET परीक्षेतील फरक. CSIR NET (काउन्सिल ऑफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च – नॅशनल एलिजिबिलिटी टेस्ट) आणि UGC NET (युनिव्हर्सिटी ग्रांट्स कमिशन – नॅशनल एलिजिबिलिटी टेस्ट) या भारतातील दोन महत्त्वाच्या परीक्षा आहेत. या दोन्ही परीक्षा ज्युनियर रिसर्च फेलोशिप (JRF) आणि सहाय्यक प्राध्यापक पदासाठी पात्रता निश्चित करतात. दोन्ही परीक्षांचे उद्दिष्ट सारखे असले तरी, विषय, पात्रता आणि परीक्षेचे स्वरूप यामध्ये महत्त्वाचे फरक आहेत.

1. परीक्षा आयोजक संस्था

CSIR NET: कौन्सिल ऑफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च (CSIR) तर्फे नॅशनल टेस्टिंग एजन्सी (NTA) ही परीक्षा आयोजित करते.

UGC NET: युनिव्हर्सिटी ग्रांट्स कमिशन (UGC) तर्फे NTA ही परीक्षा आयोजित करते.

2. उपलब्ध विषय

CSIR NET:

ही परीक्षा फक्त विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विषयांवर आधारित आहे. पाच विषयांची निवड केली जाते:

1. जीवन विज्ञान (Life Sciences)

2. भौतिक विज्ञान (Physical Sciences)

3. रसायन विज्ञान (Chemical Sciences)

4. गणितीय विज्ञान (Mathematical Sciences)

5. पृथ्वी, वातावरण, महासागर, आणि ग्रह विज्ञान (Earth, Atmospheric, Ocean, and Planetary Sciences)

UGC NET:

ही परीक्षा कला, वाणिज्य, व्यवस्थापन, मानवशास्त्र आणि सामाजिक विज्ञान विषयांसाठी आहे. काही प्रमुख विषय:

इंग्रजी, अर्थशास्त्र, इतिहास, राज्यशास्त्र

वाणिज्य, व्यवस्थापन

ग्रंथालय विज्ञान, शिक्षणशास्त्र आणि इतर अनेक क्षेत्रे

3. परीक्षेचा स्वरूप

CSIR NET:

परीक्षा तीन विभागांमध्ये घेतली जाते:

भाग A: सर्व विषयांसाठी सामान्य योग्यता (General Aptitude).

भाग B: निवडलेल्या विषयावर आधारित मध्यम स्वरूपाचे प्रश्न.

भाग C: सखोल ज्ञान व विश्लेषणात्मक प्रश्न.

नकारात्मक गुणांकन लागू आहे.

UGC NET:

परीक्षा दोन पेपर्समध्ये घेतली जाते:

पेपर 1: सर्व उमेदवारांसाठी समान (शिक्षण आणि संशोधन योग्यता).

पेपर 2: उमेदवाराच्या निवडलेल्या विषयावर आधारित.

नकारात्मक गुणांकन नाही.

4. पात्रता निकष

CSIR NET:

विज्ञान किंवा अभियांत्रिकी विषयातील डिग्री आवश्यक (उदा. M.Sc., B.Tech., BS-MS इत्यादी).

अंतिम वर्षाचे विद्यार्थी देखील अर्ज करू शकतात.

UGC NET:

कला, वाणिज्य किंवा इतर कोणत्याही विषयातील पदव्युत्तर (Master’s) डिग्री आवश्यक.

मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून किमान 55% गुण आवश्यक (SC/ST/PwD साठी 50%).

5. वयोमर्यादा

CSIR NET:

JRF साठी: जास्तीत जास्त 28 वर्षे (आरक्षित गटासाठी सवलत).

सहाय्यक प्राध्यापकासाठी: वयोमर्यादा नाही.

UGC NET:

JRF साठी: जास्तीत जास्त 30 वर्षे (आरक्षित गटासाठी सवलत).

सहाय्यक प्राध्यापकासाठी: वयोमर्यादा नाही.

6. उद्दिष्ट

CSIR NET:

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विषयांमध्ये संशोधन आणि अध्यापन क्षेत्रासाठी उमेदवार पात्र करण्यावर भर.

UGC NET:

कला, वाणिज्य, व्यवस्थापन आणि सामाजिक विज्ञान विषयांमध्ये अध्यापन आणि संशोधनासाठी उमेदवार पात्र करण्यावर भर.

7. करिअरच्या संधी

CSIR NET:

CSIR लॅब, DRDO, ISRO आणि इतर वैज्ञानिक संस्थांमध्ये JRF पदांसाठी पात्रता.

विज्ञान शाखेत महाविद्यालये आणि विद्यापीठांमध्ये प्राध्यापक पदासाठी पात्रता.

UGC NET:

UGC मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये JRF पदांसाठी पात्रता.

कला, वाणिज्य, व्यवस्थापन, सामाजिक विज्ञान शाखांमध्ये प्राध्यापक पदासाठी पात्रता.

8. फेलोशिप आणि फायदे

CSIR NET JRF:

मासिक फेलोशिप ₹31,000 (प्रथम दोन वर्षांसाठी) आणि पुढील वर्षांमध्ये SRF (Senior Research Fellow) पदासाठी वाढ मिळते.

UGC NET JRF:

समान फेलोशिप, परंतु विविध शाखांमध्ये संशोधनासाठी लागू.

कुठली परीक्षा निवडाल?

जर तुम्ही विज्ञान, अभियांत्रिकी किंवा तंत्रज्ञान क्षेत्राशी संबंधित असाल आणि STEM विषयांमध्ये संशोधन किंवा अध्यापन करायचे असेल तर CSIR NET परीक्षा योग्य ठरेल.

जर तुम्हाला कला, वाणिज्य, व्यवस्थापन, किंवा सामाजिक विज्ञान शाखांमध्ये अध्यापन किंवा संशोधन करायचे असेल तर UGC NET योग्य ठरेल.

दोन्ही परीक्षा स्पर्धात्मक आहेत आणि आपल्या संबंधित क्षेत्रात उत्तम करिअर संधी देतात.